دوره های زمین شناسی

برای درک بهتر جایگاه انسان نماها در روی زمین باید از تاریخ زمینی که در آن زندگی می کنیم اطلاعات کافی داشته باشیم. 
زمین یکی از نه سیاره ای است که همراه با ده ها سیاره و تعدادی اجرام کوچکتر به دورخورشید در گردش است. بسیاری از ستاره شناسان معتقدند که اجزای این منظومه در یک زمان و از یک ماده اولیه شکل گرفته اند. به موجب این فرضیه که به نام نظریه سحابی (nebular hypothesis) معروف است اجرام منظومه شمسی از ابر عظیمی که اساساً متشکل از هیدروژن و هلیم و با درصد ناچیزی از عناصر سنگین است به وجود آمده است.
اولین کسی که عمر زمین را میلیاردها سال عنوان کرد شخصی به نام جیمز هاتن بود که او را پدر زمین شناسی جدید نیز نامیده اند که البته به خاطر این اعتقادش بارها مورد انتقاد قرار گرفت.
زمین 6/4 میلیارد سال عمر دارد که از قسمت اعظم آن اطلاعات کمی در دست است. یعنی از 4/6 میلیارد تا 600 میلیون سال پیش. این دوره 4 میلیارد ساله دوره پرکامبرین نام گرفته است که در واقع هفت هشتم تاریخ زمین را به خود اختصاص می دهد. از این دوره سنگواره هایی شناخته شده است که گاهی یافت می شود. این سنگواره ها بقایای موجودات حقیقی نبوده بلکه موادی هستند که توسط جلبک ها رسوب یافته اند این ساختمان ها استروماتولیت (Stromatolite) نام دارد. اگرچه استروماتولیت ها غالباً ساختمان های نسبتاً بزرگی هستند ولی اکثر سنگواره های دوره پرکامبرین در حد میکروسکوپی اند که با کشف این موجودات میکروسکوپی قدمت حیات به قبل از 1/3 میلیارد سال پیش می رسد. بسیاری از این سنگواره های خیلی قدیمی در سنگ های رسوبی به نام چرت (که نوعی سنگ سخت و متراکم رسوبی شیمیایی است) محفوظ مانده اند. هنگامیکه دوره بعدی یعنی کامبرین آغاز می شود صحنه برای ظهور موجودات پیچیده تر مهیا می شود. 
از 570 میلیون سال پیش برگی جدید در تاریخ زمین ورق می خورد که شامل 3 دوران می شود: دوران پالئوزوئیک (دیرینه شناسی)، دوران مزوزوئیک (میان زیستی) و دوران سنوزوئیک (نوزیستی).

دوران پالئوزوئیک(دیرینه زیستی): شامل هفت دوره که از 570 میلیون سال پیش آغاز شده و در 245 میلیون سال پیش پایان می گیرد می شود؛ به ترتیب از قدیمترین تا جدیدترین شامل اردوویسن (Ordovician)، پنسیلوانین (Pennsylvania) و پرمین (Permian) می شود.
زندگی در دوران پالئوزوئیک بیشتر شامل دریاها می شود و گروه های متعددی از بی مهرگان را شامل می شده است.
در این دوران انواع مختلف نهانزادهای آوندی، سرخسهای دامنه دار، پنجه گرگیان، دم اسبیان، بازدانگان، ماهی های زره دار، دوزیستانی که دارای صفات ماهی ها و خزندگان می باشند، مرجانها – دو کفه ایها و بازوپایان را شامل می شود. زمین های این دوران تیره رنگ و از شیست های تقریباً سیاه رنگ، ماسه رنگهای قرمز تیره رنگ و آهک های سیاه رنگ تشکیل شده اند. 
اولین مهره داران در اردویسین ظاهر می شوند و در دوره اردویسین است که برای اولین بار زندگی در خشکی آغاز می شود. نخستین خزندگان در دوره کربونیفر پا به عرصه حیات می گذارند که زمینه را برای ظهور خزندگان غول پیکر در دوران بعدی یعنی مزوزوییک آماده می کنند. 
در پایان دوران پالئوزوئیک است که تمامی قاره ها با یکدیگر برخورد کردند و به یکدیگر ملحق شدند و ابر قاره پانگه آ را به وجود آوردند.

دوران مزوزوئیک (میان زیستی): این دوران از 240 میلیون سال پیش آغاز شده تا 65 میلیون سال پیش ادامه دارد و به سه دوره تقسیم می شود: تریاس، ژوراسیک و کرتاسه. این بخش شامل آخرین روزهای پانگه آ و اولین گسستگی و تقسیم شدن آن است. مشخصات این دوره عبارت است از ظهور نخستین تک لپه ها، فراوانی بازدانگان، از تک لپه ای ها نخل و از دو لپه ای ها بید و بلوط. بتدریج ماهیان و دوزیستان خزندگان هوایی و دریایی و نخستین پرندگان (آرکئوپتریکس) ظهور پیدا کردند. قدیمی ترین سنگواره دایناسورها از رسوبات ژوراسیک یافت شده است. 
آب و هوا تدریجاً سرد می شود. آب و هوا برای نیمکره شمالی به معتدل و برای نیمکره جنوبی از نیمه استوایی به نیمه حاره ای تبدیل گردیده است. خشکی شمال آمریکای شمالی، آسیا و اروپا بوده و خشکی واحدی به نام انگا را تشکیل می داده اند در اواخر کرتاسه است که با تشکیل اقیانوس اطلس بنظر می رسد که اروپا و آسیا از آمریکای شمالی جدا شده است. خشکی جنوبی گندوانا نام داشته است ؛ ضمناً بین دو خشکی دریای عظیمی به نام تتیس وجود داشته است؛ در طول دوران دوم تقسیمات زیر در آن صورت گرفته است: جدا شدن آمریکای جنوبی در کرتاسه تحتانی با تشکیل اقیانوس اطلس جنوبی که بنظر قدیمی تر از اطلس شمالی بشمار می آید.
در اواخر دوران مزوزوییک است که خزندگان غول پیکر انقراض یافتند و زمین را برای ظهور موجودات دیگر یعنی پستانداران خالی کردند. هنوز علل انقراض دایناسورها در پرده ای از ابهام است اما بنابر یک نظر جدید حدود 65 سیارک بزرگی با زمین تصادم کرد و طبق آن فرض شده است که دایناسورهای بزرگ تحت تاثیر این سلسله حوادث واقع شده اند. دانشندانی هستند که با این نظریه مخالفند اینان با بررسی شواهد فسیل شناسی در مرز دوران های مزوزوئیک و سنوزوئیک نتیجه گرفتند که زوال دایناسورها تدریجی بوده است.